Soek op hierdie werf

Gebruik die alfabetiese gids om te soek vir mediese inligting of tradisionele boererate.

A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W Z Medisinale gebruike van kruie Kruiegids



Showing posts with label Bene. Show all posts
Showing posts with label Bene. Show all posts

26.10.20

Menslike skelet

Die skelet, of geraamte, is die benerige raamwerk van werweldiere. Dit sluit die tande in.

In 'n pasgebore baba bestaan die skelet uit ongeveer 300 beenstukke, maar sommige van hierdie bene groei later aan mekaar vas, met die gevolg dat die volwasse skelet gewoonlik uit 206 afsonderlike beenstukke bestaan. Sommige mense het bykomende bene in hul duime of groottone wat sesambeentjies genoem word. Daar is ook mense wat ’n bykomende paar ribbes het. Die skelet vorm 'n raamwerk waaraan sagter weefsel vasgeheg kan word. Dit gee die liggaam vorm, en beskerm belangrike organe soos die brein en rugmurg. Die skelet is egter ook ʼn lewende deel van die liggaam en produseer bloedselle in die beenmurg en ruil minerale met die bloed uit. Sekere beendere dien as hefbome waarop die spiere werk.

Bene bevat kalsium en fosfor wat hulle hard maak.

Die skelet word in twee dele verdeel: die asskelet wat die skedel, ruggraat en ribbekas bevat, en die aanhangskelet wat die skouergordel, pelvis en die arm en onderste ledemaat (die been) bevat.

Die skedel (kranium, kopbeen) bestaan uit die skedeldak (of harsingspan), wat die brein huisves, en die aangesigskedel (of gesigskelet). Die skedeldak bestaan uit 8 bene: die agterhoofsbeen (oksipitale been), 2 wandbene (pariëtale bene), 2 slaapbene (temporale bene), ʼn voorhoofsbeen (frontale been), wigbeen (sfenoïed) en die sifbeen (etmoïdale been). Die aangesigskedel bestaan uit 14 beenstukke: 2 traanbene (lakrimale bene), 2 neusbene, 2 verhemeltebene (palatiene bene), 2 neusskulpbene, 2 bokaakbene (maksillêre bene), jukbene (sigomatiese bene of wangbene), die ploegskaarbeen en die onderkaak (mandibula). Die gehoororgane is in die rotsbeen (petrosale been) geleë wat eintlik ʼn uitbulting van die slaapbeen is. Die hamer (malleus), aambeeld (inkus) en die stiebeuel (stapes) is klein beentjies in die middeloor wat ʼn belangrike rol in die gehoorproses speel. Die stiebeuel is die kleinste been in die menslike liggaam.

Tande is bedek met emalje. Emalje is die hardste stof wat diere maak. Tande is met vesels aan die kaak vas en kan effens beweeg as mens kou of byt.

Die ruggraat, of werwelkolom, bestaan uit 33 bene, genoem werwels (vertebrae): 7 nekwerwels (servikale werwels), 12 borswerwels (torakale werwels), 5 lendewerwels (lumbale werwels), 5 saamgesmelte stuitwerwels (sakrale werwels) wat saam die heiligbeen (sakrum) vorm en 4 saamgesmelte stertwerwels (koksigeale werwels) wat saam die stuitbeen (koksiks) vorm. ’n Kameelperd het net soveel nekwerwels as ’n mens.

Die 24 ribbe vorm die beskermende traliewerk van die borskas. Aan die agterkant is al die ribbe aan die rugwerwels vasgemaak. Die boonste 7 ribbe (14 ribbe as die linker en regterkant s’n afsonderlik getel word) is aan die voorkant deur middel van ribkraakbeen aan die borsbeen (sternum) verbind. Hulle heet dus “ware” ribbe, terwyl die 3 volgende “vals” ribbe se kraakbeen slegs indirek aan die borsbeen gekonnekteer is. Die twee onderste “swewende” ribbe sit heeltemal los aan die voorkant.

Die skouergordel bevat die bladbeen (skapula) en die sleutelbeen (klavikel).

Die boarm bevat die boarmbeen (humerus) terwyl die voorarm die speekbeen (radius) en ellepyp (ulna) bevat. Die elmboogpunt is die boonste punt van die ulna en word die verneukbeentjie (olekranon) genoem. Die hand se gewrig bestaan uit 8 handwortelbene (karpale), naamlik die trapesoïedbeen, kopbeentjie (kapitatum) , haakbeentjie (hamatum), ertbeentjie, driehoekbeen, halfmaanbeen, skuitbeen (skafoïed) en die trapesiumbeen. Daar is 5 middelhandbene (metakarpale) wat oor die handpalm strek, en 14 vingerbene (falankse) in die vingers en die duim.

Die bekken (pelvis) bestaan uit twee heupbene en is ʼn bakvormige beenstruktuur wat die basis van die romp vorm. Elke heupbeen word uit drie saamgesmelte bene gevorm: die bekkenbeen (ilium), die sitbeen (iskium) en die skaambeen (pubis) wat ook die ysbeen genoem word. Hierdie bene vorm elkeen ʼn deel van die heuppotjie (asetabulum) waarin die dybeen draai. Aan die agterkant is die heupbene deur middel van die sterk iliosakrale gewrigte aan die ruggraat se heiligbeen verbind. Aan die voorkant is die twee heupbene by die pubiese naat (pubiese simfise) aan mekaar geheg.

Die bobeen bevat die dybeen (femur), die grootste en sterkste been in die liggaam. Die knie bevat die knieskyf (patella) en die onderbeen bevat die skeenbeen (tibia) en die fibula (speekbeen van die onderste ledemaat). Die voet bestaan uit 26 bene. Daar is 7 voetwortelbene (tarsale), naamlik die hakskeenbeen (kalkaneus), talus, kuboïedbeen, skafoïedbeen en 3 wigbene. Daar is 5 middelvoetbene (metatarsale) en 14 toonbene (falankse).

29.6.20

Beenbreuke en ontwrigtings

Die bene is deel van die skeletstelsel. Dit bestaan normaalweg uit 206 aparte bene. Sommige mense het bykomende bene in hul duime of groottone. Hierdie ekstra bene word sesambeentjies genoem. Sommige mense het ook ’n paar bykomende (dertiende) ribbes. Babas het meer as 300 bene – hulle smelt later saam.

Waar die bene bymekaarkom kry ons ’n gewrig. Die meeste gewrigte word met koorde of bande (genoem ligamente) bymekaar gehou.

Die grootste been is die dybeen (femur). Die kleinste been is die stiebeuel (stapes) in die middeloor.

Volg die onderstaande skakels vir meer inligting oor algemene beenbreuke en ontwrigtings.

Beenfrakture
Die algemene behandeling van frakture
Dislokasie / Ontwrigting van bene
Frakture
Frakture van die ribbes en borsbeen
Fraktuur van die onderkaak
Fraktuur van die wangbeen en bokaak
Heup- en dybeen frakture
Skouerontwrigting
Sleutelbeenfrakture
Vergruising
Verskuifde kniekraakbeen / sluitknie
Verskuifde tussenwerwelskyf
Verstuiting

26.3.18

Verskuifde tussenwerwelskyf

Mense verwys oor die algemeen hierna as ’n “verskuifde werwel”. Dit kom voor wanneer ’n deel van die kraakbeen wat die bene in die ruggraat skei na agter in die senuwortel of rugmurg druk.

Dit kan baie seer wees. Die pyn kan skielik of geleidelik begin.

Simptome en tekens
• Hewige pyn in die rug wat na die bene versprei en deur beweging vererger word.
• Soms kan die persoon nie beweeg as gevolg van die pyn nie.

Behandeling
Laat die persoon op ’n stewige oppervlakte lê en ontbied mediese hulp.

28.2.18

Verskuifde kniekraakbeen / sluitknie

Jou knie bevat bevat twee afsonderlike halfmaanvormige kraakbene wat kan skuif of skeur.

Simptome en tekens
• Die persoon kla oor erge pyn in die knie, gewoonlik aan die binnekant.
• Die beseerde knie is in ’n gebuigde posisie. Die persoon kan dit gewoonlik die been nie reguit maak nie.
• Dit kan ook swel as vloeistof in die gewrig ophoop.

Behandeling
MOENIE PROBEER OM DIE BEEN REGUIT TE MAAK OF DIE GEBUIGDE POSISIE VERANDER NIE.
1. Ondersteun die been in die huidige posisie.
2. Ondersteun die knie met ’n groot kussing
3. Neem die persoon na ’n hospitaal.

30.1.18

Beenkanker

Beenkanker verwys na die oorsprong van hierdie tipe kanker, gewoonlik in die bene. Dit kan in enige been in die liggaam ontstaan, maar is meer algemeen in die lang ledemate. Die tipe kanker kom self nie algemeen voor nie.

Die simptome kan insluit:
• Beenpyn – aanvanklik kom dit in die nag voor of wanneer jy aktief is, maar raak meer algemeen soos die tumor groei. Dit kan ’n dowwe, diep been in die been wees of ook in die area om die been.
• Frakture – die kanker kan veroorsaak dat die been swak en broos is en dit veroorsaak dat frakture maklik voorkom.
• Swelling: daar kan swelling wees by die plek waar die pyn ontstaan. Daar kan selfs ’n knop wees op die plek.
• Gewigsverlies en moegheid kan ook voorkom.

15.11.17

Beenfrakture

Met beenfrakture verwys ons na frakture van een of albei bene van die onderbeen, die skeenbeen (tibia) en die kuitbeen (fibula).

Frakture van die bopunt van die skeenbeen kom gewoonlik voor wanneer ’n voetganger deur ’n motorbuffer getref word. Dit staan bekend as ’n bufferfraktuur.

Die kuitbeen word gewoonlik gebreek deur die verdraaiing van die enkelgewrig. Dit word gereeld verwar met ’n verstuiting van die enkel.

Simptome en tekens
• Swelling en kneusing.
• Die been sal duidelik verdraai wees as albei bene van die onderbeen gebreek is.
• Misvormdheid van die been.
• ’n Moontlike oop wond as die skeenbeen gebreek is.
• Moontlike simptome en tekens van skok.

1.11.17

Heup- en dybeen frakture

As die dybeen gebreek word moet dit as ernstig beskou word. Dit is die langste been in die liggaam en het ’n ryk bloedtoevoer. Met ’n breek kan groot hoeveelhede bloed in die weefsel beland. Hierdie verlies aan bloed kan tot ernstige skok lei. Die persoon moet dus by ’n hospitaal kom.

By ouer mense gebeur dit gereeld dat ’n gebreekte heupbeen aangesien word as ’n gekneusde heup. Indien ’n bejaarde persoon kla oor ’n seer heup na ’n val of enige ongeluk, moet hulle hospitaal toe geneem word.

30.8.17

Sleutelbeenfrakture

’n Sleutelbeenfraktuur kom gewoonlik voor as jy op jou skouer val of op ’n uitgestrekte hand aan daardie skouer se kant.

Simptome en tekens
• Pyn op die plek van die besering. As jy beweeg voel dit erger.
• Jy wil glad nie die ledemaat aan die beseerde kant beweeg nie.
• As jy die arm aan die beseerde kant by die elmboog stut, kan jy jou kop in die rigting van die beseerde kant skeef hou en sodoende die pyn verlig.
• Swelsel of misvormdheid kan by die plek van die fraktuur gesien of gevoel word.

Neem die persoon na ’n hospitaal.

16.8.17

Frakture van die ribbes en borsbeen

’n Harde hou of val veroorsaak gewoonlik ’n gekraakte of gebreekte rib of borsbeen.

Simptome en tekens
• Pyn op die kraak/breuk, wat vererger word deur asemhaling of hoes
• Wees ook op die uitkyk na moontlike inwendige bloeding of ’n oop wond

Kry die persoon by ’n hospitaal. Indien moontlik, laat die persoon regop sit op pad soontoe.

12.7.17

Fraktuur van die wangbeen en bokaak

Daar is nie altyd tekens van hierdie tipe breek nie. Daar kan egter ’n groot hoeveelheid bloed uit die neus kom. Daarna sal die gesig swel en kneusing kan rondom die oë ontwikkel. Asemhaling mag moeilik wees op die stadium.

Die persoon moet sodra moontlik by ’n hospitaal kom.

28.6.17

Fraktuur van die onderkaak

’n Harde hou teen die onderkaak kan tot gevolg hê dat dit breek, selfs aan die teenoorgestelde kant as die hou. ’n Val op die ken kan selfs ’n fraktuur aan weerskante van die kaak tot gevolg hê.

Simptome en tekens
• Pyn, vererger deur kakebeenbeweging of sluk
• Sukkel om te praat
• Naarheid
• Speeksel kan uitloop
• Wond binne-in die Monday Swelsel, teerheid en later ’n kneusing op die kaak
• Onreëlmatigheid kan gevoel word aan die onderkant van die kaak
• Die tande lyk nie gelyk nie

Kry die persoon sodra moontlik by die hospitaal.

22.5.17

Die algemene behandeling van frakture

Ongevalle moet glad nie beweeg word, tensy dit absoluut nodig is. Indien die persoon verskuif moet word, doen dit baie versigtig. Maak die persoon so gemaklik moontlik.

1. Ernstige bloeding, moeilike asemhaling en bewusteloosheid moet altyd eerste behandel word.
2. Behandel altyd ’n fraktuur in die posisie wat die persoon gevind is.
3. Hou die beseerde liggaamsdeel stil en ondersteun dit met die hand.
4. Indien die persoon gou by ’n hospitaal moet kom, ondersteun die beseerde deel versigtig en ondersteun die persoon tydens die vervoer.

10.5.17

Frakture

’n Fraktuur is ’n gebreekte of gekraakte been. ’n Been kan kraak of breek indien dit ’n hou kry, gedraai of oorspan word.

Gewoonlik is daar baie krag nodig om ’n been te breek, maar bejaardes se bene is bros en ’n fraktuur kan maklik gebeur.

Alle frakture moet baie versigtig hanteer word. Swak hantering kan skade aan die omliggende weefsel veroorsaak.

9.5.16

Lae-koolhidraat, hoë-vet dieet gevaarlik en lei tot gewigstoename

Onlangse navorsing het aan die lig gebring dat ’n lae-koolhidraat, hoë-vet dieet in som min as 8 weke gesondheidskomplikasies kan hê en ’n vinnige gewigstoename tot gevolg kan hê.

Die bevindinge het gelei daartoe dat navorsers aan die Universiteit van Melbourne in Australië ’n waarskuwing uitreik oor sogenaamde kitsdiëte, byvoorbeeld banting en die paleo-dieet, waarvoor daar min of geen wetenskaplike bewyse is nie. Volgens die span is hierdie tipe diëte veral nie geskik vir mense wat oorgewig is en nie veel oefening kry nie.

Die ongelukkige situasie wat tans bestaan is dat die publiek stories in die massamedia glo, veral deur bekende persoonlikhede wat diëte verkoop wat nie gerugsteun word deur ordentlike navorsing nie. En vir mense met pre-diabetes of diabetes, kan die lae-koolhidraat, hoë-vet dieet veral riskant wees.

Die belangrike deel van die wetenskaplikes se waarskuwing is dat jy altyd professionele advies moet inwin om gewig te beheer en altyd streef na ’n dieet gerugsteun deur kliniese bewyse.

Die wetenskaplikes het gesien hoe muise op die diëte se glukose onverdraagsaamheid vererger het, en hul insulienvlakke gestyg het in 8 weke op die dieet. Die muise se gewig het uiteindelik met 15% van hul liggaamsgewig toegeneem en hul vet het verdubbel. In perspektief gestel, vir 'n 100 kilogram persoon, is dit die ekwivalent van ’n 15 kilogram toename in gewig in 2 maande. Hierdie vlak van gewigstoename sal jou bloeddruk laat verhoog, en verhoog jou risiko van angs en depressie. Dit kan ook been-probleme en artritis veroorsaak. Vir iemand wat reeds oorgewig is, sal hierdie diëte net bloedsuikervlakke en insulienvlakke uiteindelik verhoog. Dit kan jou daadwerklik meer vatbaar maak vir diabetes.



(foto Universiteit van Melbourne)

16.7.14

Noodhulp: 'n Algemene ondersoek van die bene

Die bene word op dieselfde manier as die arms ondersoek. Ondersoek dit deeglik en kyk vir enige misvormheid en swelling. Maak seker jy kyk na die heupe, dye, knieskywe, die onderbene, bobene, enkels, voete en tone.

9.7.14

Noodhulp: ’n Algemene ondersoek van die arms

Begin met die bene in die bo-arm en werk dan af na die voorarm, polsgewrigte, hande en vingers. Let noukeurig op vir enige misvormdheid en swelsel wat op frakture kan dui. Kyk ook vir enige mediese armbande of inspuitmerke.

2.7.14

Noodhulp: ’n Algemene ondersoek van die borskas, sleutelbene en bekken

Voel liggies met jou hande oor die volgende gedeeltes van die liggaam:

Borskas
Voel vir egaligheid van die beweging van die ribbes tydens asemhaling. Voel en kyk vir wonde wat lug insuig. Voel vir onreëlmatigheid in die ribbes. Onthou om ook met die borsbeen langs te voel.

Sleutelbene
Voel met die sleutelbene langs en die skouers vir onreëlmatigheid.

Bekken
Voel langs die bekken vir onreëlmatigheid. Onthou om versigtig te wees!

26.8.13

Rook vertraag herstel van gebreekte bene

'n Nuwe studie het bevind dat rokers se liggaamlike bene wat breek meer as twee keer die kans staan om nie korrek te herstel na 'n breek nie. Daar is ook bevind dat hulle bene oor die algemeen langer vat om te herstel van skade en hul kanse op infeksie in sulke wonde hoër is.