Die menslike liggaam bestaan uit verskeie geïntegreerde stelsels wat uit
verskillende organe bestaan en saamwerk om die
liggaam as ‘n eenheid te laat funksioneer.
Hooffunksie van die spysverteringstelsel
Verantwoordelik vir die afbreek van voedsel in
klein oplosbare deeltjies/voedingstowwe wat in
die bloedstroom geabsorbeer en na die
liggaamselle vervoer word om deel te vorm van
metaboliese prosesse (assimilasie).
Die spysverteringstelsel bestaan uit verskeie dele
van die spysverteringskanaal (die lang gedraaide
pypvormige struktuur wat by die mond begin en
by die anus eindig).
Vier hoofprosesse vind in verskillende dele van die
spysverteringskanaal plaas
1. Ingestie – vind plaas wanneer voedsel of
drank deur die mond ingeneem word.
2. Vertering – proses waartydens groot
voedseldele in klein oplosbare deeltjies
afgebreek word vir opname deur die
selmembrane tydens absorpsie
(meganies= fisiese afbreek van voedsel;
chemiese = biochemiese afbreek van
voedsel met die hulp van ensieme)
3. Absorpsie – wanneer verteerde opgeloste
voedseldeeltjies/voedingstowwe in die
spysverteringskanaal tot in die omringende
selle van die spysverteringskanaal beweeg
vanwaar dit deur die bloedstroom na
liggaamselle vervoer word.
4. Egestie – proses waartydens onverteerde
of ongewenste deeltjies vanuit die
spysverteringskanaal beweeg in die vorm
van faeses (ook bekend as defekasie)
Komponente van die spysverteringskanaal
1. Mond en esofagus
▪ Voedsel word fyngekou en met speeksel
gemeng (begin van meganiese en
chemiese vertering). Fyngekoude
voedsel word gesluk en beweeg dan
deur die esofagus na die maag.
▪ Die sterk onwillekeurige spiere van die
esofagus trek ritmies saam en verslap om
voedsel na maag te forseer (die proses
staan bekend as peristalse)
2.Maag
▪ Spieragtige sakagtige orgaan
▪ Skei verteringsap af wat ensieme en
soutsuur bevat om voedsel chemies af te
breek (vertering)
▪ Gedeeltelik verteerde voedsel vorm ‘n
dik vloeistof genaamd chym.
3.Dunderm
▪ Verteringsappe wat deur kliere in die
wande van dunderm afgeskei word is
verantwoordelik vir die meeste vertering
van chym tot in oplosbare
voedingstowwe/deeltjies sodat
absorpsie kan plaasvind.
4.Dikderm (kolon)
▪ Spieragtige buis wat strek vanaf die
dunderm tot by die anus
▪ Dien as tydelike stoorplek vir onverteerde
afvalmateriaal (faeces) bv. oortollige
water, soute en onverteerbare vesel.
5.Rektum en anus
▪ Die oorblywende faeces beweeg deur
tot in die rektum en dan na die anus
vanwaar egestie plaasvind.
Gesondheidskwessies wat met die
spysverteringstelsel verband hou
1.Ulkusse– veroorsaak deur skade aan die
binnevoering van die mond, esofagus,
maagwand of boonste deel van die dunderm.
Maagsere kan ook deur bakterieë en sekere
medikasie veroorsaak word en kan met antibiotika behandel word. Sielkundige stres en
oormaat suurafskeiding kan ook tot maagsere
lei.
2.Anorexia nervosa – een van vele eetsteurnisse
wat veroorsaak word deur ‘n abnormale vrees
vir gewigsopname wat daartoe lei dat mense
hulself uithonger. Kan lei tot beenverdunning,
nierskade, hartprobleme en selfs die dood.
3.Diarree – die oormatige uitskei van waterige
faeces wat kan lei tot dehidrasie. Kan
veroorsaak word deur bakteriële of virale
infeksies. Simptome sluit in koors, braking en
maagkrampe. Indien onbehandel, veral in jong
kinders en babas, kan dit lei tot die dood.
4.Sirrose van die lewer.– beskadiging van
lewerweefsel. Sommige hoofoorsake sluit in:
kroniese alkoholisme, virale infeksie soos
byvoorbeeld hepatitis B, C en D of
vetlewersiekte wat deur oorgewig of diabetes
veroorsaak word.
Showing posts with label Hepatitis B. Show all posts
Showing posts with label Hepatitis B. Show all posts
26.7.21
30.3.20
Hepatitis B
Hepatitis B is ’n aansteeklike siekte wat veroorsaak word deur ’n virus wat die lewer aantas.
Baie mense het geen simptome tydens die aanvanklike infeksie nie, maar sommige kry skielike simptome soos braking, ’n geel vel, moegheid, donker urine en maagpyn. Die aanvanklike simptome duur gewoonlik ’n paar weke en dit is selde dodelik. Dit kan 30 tot 180 dae neem voor die simptome begin.
Sowat 90% van dié wat om en by die tyd van hul geboorte besmet raak, ontwikkel chroniese hepatitis B, terwyl minder as 10% van mense wat ná die ouderdom van vyf besmet raak, dit ontwikkel. Hoewel die meeste mense geen simptome het nie, kan sirrose en lewerkanker eindelik ontwikkel. Dié komplikasies lei tot die dood van 15% tot 25% van mense met die chroniese siekte.
Die virus word oorgedra deur blootstelling aan bloed of liggaamsvloeistowwe. Infeksie om en by die tyd van geboorte of weens kontak kleintyd met ander mense se bloed is die mees algemene manier waarop hepatitis B opgedoen word in gebiede waar die siekte algemeen voorkom. In gebiede waar die siekte skaars is, is dwelmgebruik en seks die algemeenste maniere van oordrag.
Die infeksie kan tussen 30 en 60 dae ná blootstelling gediagnoseer word, gewoonlik met ’n bloedtoets. Die virus is een van vyf hoofoorsake van hepatitis. Die ander is hepatitis A, C, D en E.
Hepatitis B kan met inenting voorkom word. Die Wêreldgesondheidsorganisasie beveel inenting binne die eerste dag ná geboorte aan indien moontlik. Dit werk sowat 95% van die tyd. Daar word ook aanbeveel dat alle bloed vir hepatitis B getoets word voor ’n bloedoortapping en kondome gebruik word tydens seks om infeksie te voorkom.
In mense wat chronies siek word, kan antivirale medikasie soos tenofovir of interferon nuttig wees. ’n Leweroorplanting is soms nodig in die geval van sirrose.
Baie mense het geen simptome tydens die aanvanklike infeksie nie, maar sommige kry skielike simptome soos braking, ’n geel vel, moegheid, donker urine en maagpyn. Die aanvanklike simptome duur gewoonlik ’n paar weke en dit is selde dodelik. Dit kan 30 tot 180 dae neem voor die simptome begin.
Sowat 90% van dié wat om en by die tyd van hul geboorte besmet raak, ontwikkel chroniese hepatitis B, terwyl minder as 10% van mense wat ná die ouderdom van vyf besmet raak, dit ontwikkel. Hoewel die meeste mense geen simptome het nie, kan sirrose en lewerkanker eindelik ontwikkel. Dié komplikasies lei tot die dood van 15% tot 25% van mense met die chroniese siekte.
Die virus word oorgedra deur blootstelling aan bloed of liggaamsvloeistowwe. Infeksie om en by die tyd van geboorte of weens kontak kleintyd met ander mense se bloed is die mees algemene manier waarop hepatitis B opgedoen word in gebiede waar die siekte algemeen voorkom. In gebiede waar die siekte skaars is, is dwelmgebruik en seks die algemeenste maniere van oordrag.
Die infeksie kan tussen 30 en 60 dae ná blootstelling gediagnoseer word, gewoonlik met ’n bloedtoets. Die virus is een van vyf hoofoorsake van hepatitis. Die ander is hepatitis A, C, D en E.
Hepatitis B kan met inenting voorkom word. Die Wêreldgesondheidsorganisasie beveel inenting binne die eerste dag ná geboorte aan indien moontlik. Dit werk sowat 95% van die tyd. Daar word ook aanbeveel dat alle bloed vir hepatitis B getoets word voor ’n bloedoortapping en kondome gebruik word tydens seks om infeksie te voorkom.
In mense wat chronies siek word, kan antivirale medikasie soos tenofovir of interferon nuttig wees. ’n Leweroorplanting is soms nodig in die geval van sirrose.
Subscribe to:
Posts
(
Atom
)