• Alle gewerweldes plant geslagtelik voort, d.w.s. hulle produseer geslagselle.
• Mense plant ook geslagtelik voort.
• Kom ons kyk na die lewensiklus van die mens.
Dele van die manlike voortplantingstelsel
Die volgende organe vorm deel van die manlike voortplantingstelsel:
• Die penis
• Verskillende buise – bv. die vas deferens
• Geslagskliere – bv. die prostaatklier
Penis • Die penis is die eksterne geslagsorgaan wat by mans voorkom.
• Wanneer ‘n man seksueel gestimuleer is, veroorsaak die verhoogde bloedvloei na die penis ‘n ereksie.
• Semen, wat die manlike gamete (sperm) bevat, kan dan in die vrou se voortplantingskanaal geplaas word, waar inwendige bevrugting plaasvind.
Skrotum
• Die skrotum is ‘n velsak waarin die testes geleë is.
Funksies van skrotum:
• Tree op as ‘n temperatuurreguleerder (hou die testes 2° tot 3° C laer as liggaamstemperatuur. Hierdie laer temperatuur is nodig vir die vorming van vrugbare sperms.
• Dit dra en beskerm die testes.
Testes
• In die testes is seminale buisies waar sperms vervaardig word.
• Sertoliselle in die seminale buisies voorsien voedingstowwe aan die ontwikkelende spermselle.
• Tussen die seminale buisies is daar interstisiële selle, genaamd Leydig-selle, wat testosteroon vervaardig.
Epididimus
• Aan die buitekant van die testes is ‘n kronkelbuis genaamd die epididimus.
• Die epididimus berg onvolwasse spermselle tydelik totdat dit ryp word.
Vas Deferens
• ‘n Gespierde buis en voortsetting van die epididimis.
• Seksuele stimulasie veroorsaak dat die wande van die epididimus saamtrek en dat sperm tot in die gespierde vas deferens beweeg.
• Tydens ejakulasie druk die vas deferens sperms in peristaltiese bewegings van die epididimus tot in die uretra.
• Hierdie buis kan afgebind of geknip word – wat ’’n vasektomie genoem word.
• Dit voorkom dat spermselle na buite vervoer kan word.
Uretra
• ‘n Buis wat van die blaas en die voortplantingstelsel af lei tot by die opening aan die punt van die penis.
• Dit vorm ‘n gemeenskaplike buis vir die vervoer van semen en urine tot buite die penis.
Seminale vesikels
• Vervaardig ‘n alkaliese vloeistof, wat deel is van die semen.
• Hierdie alkaliese vloeistof bevat suiker en voedingstowwe om die sperm te voed.
Prostaatklier
• ‘n Enkele klier wat die boonste deel van die uretra omring.
• Dit is net onder die blaas
• Dit vervaardig ‘n melkerige vloeistof wat spermselle aktiveer.
Cowper se klier
• Produseer dik, helder mukus wat deel van die semen vorm.
• Wanneer ‘n man gestimuleer is, is dit die eerste afskeiding wat met die uretra afbeweeg. Dit neutraliseer die suur urine en word ‘n smeermiddel tydens geslagsomgang.
Ovaria
• Ovaria is twee amandelvormige strukture wat in die bekkenholte geleë is.
Funksies:
• Produseer eierselle
• Produseer estrogeen en progesteroon
Fallopius-buise
• Twee gespierde Fallopiusbuise (eierleiers) wat met silia uitgevoer is verbind die ovaria aan die uterus en eindig in die infundibulum met vingeragtige fimbrias.
• Buis kan afgebind of geknip word om te verhoed dat spermselle die eiersel bereik en eiersel bevrug.
Funksies:
• Vorm ‘n pad tussen die ovarium en die uterus vir die ova en sperms.
• Is die plek van bevrugting.
• Indien die eiersel bevrug word, vind die eerste stadiums van die sigoot se selverdelings hier plaas.
• Silia in die Fallopius-buis beweeg die ontwikkelende sigoot na die uterus.
Uterus
• Is ‘n hol, peervormige spierorgaan waar die fetus beskerm word en ontwikkel.
• Is tussen die blaas en die rektum geleë.
Funksies:
• Die orgaan waar die embrio ingeplant word en waar dit groei en ontwikkel.
• Sametrekkings van die spierlaag stel baba in staat om tydens geboorte uitgedruk word.
Dele van uterus:
• Serviks: vernoude deel van die uterus wat tot in die vagina strek.
• Endometrium: binneste voering wat ryk is aan bloedvate.
• Miometrium: die spierlaag wat tydens geboorte saamtrek om baba uit die ma se liggaam te stoot.
Vagina
• Dit is ‘n gespierde buis wat die uterus met die buitekant van die liggaam verbind.
Funksies:
• Is die plek waar sperms tydens kopulasie geplaas word.
• Vorm tydens geboorte ’n geboortekanaal.
Uitwendige genitalieë
• Die vagina open deur die vulva na buite. Die vulva is die gesamentlike naam vir die uitwendige geslagsdele van die vrou.
Die vulva bestaan uit:
• Twee buitenste vouvelle, bekend as die labia majora. Hulle uitwendige oppervlak word met hare bedek.
• Twee binneste fyner voue word die labia minora genoem.
• Dit omring die vaginale en uretra-opening.
• Aan die voorkant smelt die labia minora saam om die klitoris te vorm - ‘n klein erektiele struktuur vir seksuele sensasie by vroue.
